تفاوت بالکن و تراس چیست؟

با مطالعه این مقاله با مهم‌ترین تفاوت‌های بالکن و تراس از نظر ساختاری و ظوابط مربوط به طراحی آنها آشنا خواهید شد.

بالکن چیست

بالکن که در زبان فارسی به آن ایوانک نیز گفته می‌شود؛ فضایی مسقف در خانه است که از سه طرف دارای دیوار و یک طرف دارای نیم‌دیوار یا نرده است و به فضای بیرونی خانه نما دارد. در واقع بالکن از الحاقات ساختمان است و به همین خاطر مساحت آن بخشی از زیر بنای سازه محسوب می‌شود.

تراس چیست

تراس که در گذشته به آن بهار خواب نیز گفته می‌شد؛ تعریف متفاوت‌تری دارد. در تعاریف معماری، تراس به فضای غیرمسقفی گفته می‌شود که جزء الحاقات ساختمان نیست. بلکه بخشی از مشاعات آن محسوب می‌شود و معمولا دیواری اطراف آن تعبیه نمی‌شود. از آنجایی که تراس، جزء مشاعات ساختمان است؛ مساحت آن جزء زیر بنای سازه لحاظ نمی‌شود.

بالکن و تراس چه فرقی با هم دارند؟

همانطور که از تعاریف مشخص است؛ مهم‌ترین تفاوت بالکن و تراس عبارتند از:

• بالکن از الحاقات ساختمان است و مساحتش بخشی از زیربنا را تشکیل می‌دهد. ولی مساحت تراس در زیربنای کلی آپارتمان لحاظ نمی‌شود.
• بالکن عموما از چند جهت با دیوار محاصره شده است. ولی تراس معمولا بدون دیوار محاصره‌کننده طراحی می‌شود.
• بالکن دارای سقف است ولی تراس یک فضای باز غیرمسقف می‌باشد.

ضوابط طراحی معماری تراس و بالکن

در دستورالعمل تفکیک آپارتمان‌ها، چند بند مهم وجود دارد که مربوط به طراحی بالکن و تراس هستند و باید در زمان ساخت به آنها توجه شود.

در بند 18 این دستورالعمل آمده که بالکن به یک فضای غیرمسقف گفته می‌شود که در فضای حیاط یا شارع پیشرفتگی دارد. فرقی نمی‌کند که این پیشرفتگی در گواهی پایان کار منظور شده است یا خیر. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این بند در مورد تعریف بالکن به آن اشاره شده است این است که فضای بالکن باید به گونه‌ای طراحی شود که از سایر طبقات راه دسترسی به آن وجود نداشته باشد. طبق این قانون، از آنجایی که دسترسی بالکن فقط از یک طبقه امکان‌پذیر است؛ مساحت آن عرفا بخشی از بنای آپارتمان محسوب می‌شود. بنابراین در صورت جلسه تفکیکی نیازی به ذکر حدود مساحت بالکن نیست. بلکه فقط باید از جمله “به انضمام تراس یا بالکن غیر مسقف به مساحت … متر مربع” برای نشان داده وجود بالکن در بنا در صورت جلسه تفکیکی استفاده کرد.

بند 19 که یکی دیگر از بندهای این دستورالعمل است آمده که تراس راه عبور جداگانه دارد و به نوعی سقف بام طبقه زیرین محسوب می‌شود. طبق این بند، مساحت تراس باید طبق گواهی پایان کار به عنوان بخشی از زیر بنای مشاعات ذکر شود.

در بند 20 دستورالعمل تفکیک آپارتمان‌ها نیز به چند نکته در مورد ضوابط طراحی تراس و بالکن اشاره شده است. طبق این بند، قسمت‌هایی از ساختمان که برای استفاده اختصاصی طراحی نشده‌اند و یا در اسناد ملکی بخشی از ملک شخصی یک یا چند مالک نیستند؛ باید به عنوان مشاعات ساختمان در نظر گرفته شوند. البته در مورد این قانون یک استثنا نیز وجود دارد. اگر چنین قسمتی در ساختمان وجود داشته باشد؛ ولی بر سر مالکیت آن طبق عادت و عرف تردیدی وجود داشته باشد؛ نمی‌توان چنین قانونی را در مورد آن اعمال کرد.

در این شرایط می‌توان حق استفاده از کف تراسی که سقف طبقه زیرین است و دسترسی آن مختص طبقه بالاست؛ به شرطی که تاسیساتی از جمله کولر یا لوله بخاری در این فضا وجود نداشته باشد و سایر مالکین نیز دسترسی به تراس نداشته باشد را به مالکی داد که مستقیما به تراس راه دارد. البته باز هم نمی‌توان گفت که تراس متعلق به آن مالک خاص است. بلکه باید در قسمت مشاعات صورت جلسه تفکیکی و سند ملکی طبقه مذکور، این موضوع که حق استفاده از تراس برای این واحد است ولی متراژ آن جزء مشاعات محسوب می‌شود ذکر شود. طبق این قانون مالک طبقه متصل به تراس، حق احداث بنا و تغییر وضعیت در آن را ندارد. این نکته نیز حتما باید در صورت جلسه تفکیکی درج شود.

تفاوت بالکن و تراس در ضوابط مربوط به طراحی آن

دو بند اصلی در قانون وجود دارد که بر اساس آنها می‌توان تفاوت بالکن و تراس در ضوابط مربوط به طراحی را مطرح کرد. در بند 18 که مربوط به فضای غیر مشاع است آمده که بالکن غیر مسقف (تراس یا ایوان) به فضایی گفته می‌شود که پیشرفتگی دارد اعم از اینکه در گواهی پایان کار هم منظور شده یا نشده باشد و راه دسترسی به آن برای سایر طبقات وجود ندارد و عرفا هم جزء بنا است. اما در بند 19 همین قانون آمده است که تراس فضایی روی سقف طبقه زیرین است که‌ باید به گونه‌ای طراحی شود که راه عبور جداگانه داشته باشد. گاهی از این فضا برای قرار دادن تاسیساتی مانند لوله بخاری و کولرهای سایر طبقات استفاده می‌شود. طبق گواهی پایان کار مساحت تراس در قسمت مشاعات ذکر می‌شود.

میزان محاسبه زیر بنا تراس و بالکن

اگر تراس و بالکن به صورتی طراحی شده باشند که از یک طرف بسته باشند؛ ½ مساحت آنها جزء زیر بنا محسوب می‌شود. اما اگر برای دو ضلع طرفین آن دیوار تعبیه شده باشد و یا تمامی جهات آن به وسیله دیوار شیشه‌ای بسته شده باشد؛ دو سوم متراژ آن به زیر بنا اضافه می‌شود.

تراس و بالکن چگونه طراحی شود؟

تراس و بالکن با هم متفاوت است و در طراحی نیز بسیار سخت می باشد و بسیاری تراس خود را به شکل روف گاردن در می آورند ولی بالکن بسیار مشکل است اما بالکن خیلی به ظاهر نمای ساختمان کمک می کند و جذابیت آن را بسیار زیاد می کند و نمای چوبی برای تراس جدیدا بسیار محبوب می باشد.