قدمتی که هنر معماری در جهان دارد سبب شده است که سبک‌های متنوعی در این فرم از هنر شکل بگیرد. یکی از سبک‌های بسیار قدیمی اما پرطرفداری معماری، سبکی به نام کلاسیک یا همان سنتی است که در این مقاله در مورد آن بیشتر صحبت می‌کنیم. در حال حاضر نمای کلاسیک یکی از محبوب‌ترین سبک‌هایی است که در صنعت ساختمان به وفور از آن استفاده می‌شود.
نمای کلاسیک چیست؟
توجه به ویژگی‌های ظاهری متنوع و استفاده از جزئیات فراوان تنها دو نمونه از عواملی هستند که باعث شده بسیاری از معماران و فعالان صنعت ساخت و ساز از نمای کلاسیک استقبال فراوانی کنند. برای اجرای یک نمای کلاسیک کامل و اصولی، باید استانداردهایی رعایت شود که توجه به جزئیات در آنها، دقت اجرا را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
نمایی که بر پایه سبک کلاسیک اجرا می‌شود؛ حاوی طرح‌هایی متنوعی مانند ستون، سرستون، پا ستون، کتیبه، گلویی، هلال، قاب، پنجره و… هستند که جزئیات حرف اول را در آنها می‌زند. بنابراین اولین ویژگی این سبک، پیاده‌سازی طرح‌های ذکر شده همراه با جزئیات فراوان است. این سبک در واقع الهام گرفته شده از معماری ایران باستان و یونان یا همان روم است. به همین خاطر در ایران نمای کلاسیک را گاهی به نام نام رومی نیز می‌شناسند.
با توجه به آنچه گفته شد؛ برای پیاده‌سازی نمای کلاسیک روی هر ساختمان، باید فرآیند طراحی به صورت اختصاصی انجام شود. چرا که ابعاد و اندازه طرح‌هایی مانند ستون‌ها که در این سبک بسیار پرکاربرد هستند؛ باید متناسب با ابعاد ساختمان باشد. عدم رعایت این نکته و کپی‌برداری از طرح‌های از پیش آماده شده باعث می‌شود که تناسب ظاهری نما به شدت برهم بخورد و هارمونی ساختمان دقیق و منطقی به نظر نرسد.
بنابراین آنچه که ما امروزه به عنوان نمای کلاسیک شاهد اجرای آن روی ساختمان‌های مختلف هستیم؛ یک کپی بسیار دقیق از نمای ساختمان‌هایی است که در دوران باستان یا نئو کلاسیک در یونان و روم ساخته می‌شدند. مصالح، جزئیات و تناسباتی که در این سبک از نماها پیاده‌سازی می‌شود دقیقا چیزی است که در گذشته اجرا می‌شد.
ما یک مقاله در مورد تفاوت نمای رومی با نمای مدرن داریم که می توانید آن را مطالعه کنید.
سنگ‌هایی از جنس تراورتن، مرمر و گرانیت عمده مصالحی هستند که در نمای کلاسیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته به دلیل گرانی چنین مصالحی، می‌توان از سیمان سفید نیز برای اجرا استفاده کرد. به طور کلی نمای کلاسیک پیرو قانون و قواعد خاص و پیچیده‌ای نیست. اما اگر به جزئیات بیشتر توجه شود؛ نتیجه کار بسیار زیباتر خواهد شد و بیشتر حس ابهت و تجمل را در ذهن بیننده القا خواهد کرد. شاید به همین خاطر است که معمولا با نگاه کردن به ساختمانی که نمای کلاسیک دارد احساس لاکچری بودن سازه به ما دست می‌دهد. شاید تنها تفاوتی که نماهای کلاسیک امروزه با نماهای کلاسیک دوران باستان دارد نورپردازی باشد که در حال حاضر به شیوه‌ای کاملا حرفه‌ای روی این نما پیاده می‌شود. نورپردازی روی بافت متراکم این ساختمان‌ها ابهت و جلال بیشتری به ظاهری آن می‌دهد ولی با این تفاوت نمای مدرن و کلاسیک به صورت گسترده ای زیاد است.
ویژگی‌های و خصوصیات نمای کلاسیک ساختمان
از موارد زیر می‌توان به عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های این سبک از معماری نما یاد کرد:
- قوس‌ها در این سبک به شکل دایره‌های عریض و خطوط به شکل منحنی روی نما اجرا می‌شوند.
- سردیس‌ها و مجسمه‌ها نقشه پررنگی در نمای کلاسیک دارند.
- برای اجرای ستون‌ها از سبک رومی، دوریک، کرنتین و یونیک استفاده می‌شود.
- جزئیات نقش مهمی در این سبک دارد و می‌تواند کیفیت اجرای کار را تعیین کند.
- به دلیل نیاز به شاسی‌کشی قبل از اجرا، ممکن است هزینه بیشتری نسبت به سایر سبک‌ها روی دست کارفرما بگذارد.
تاریخچه نمای کلاسیک
همانطور که گفتیم؛ تاریخچه این سبک به دوران باستان و نئو کلاسیک در یونان و روم باز می‌گردد. علاوه بر این، سبکی که از آن برای ساخت سازه‌های مختلف در امپراطوری ایران باستان استفاده می‌شد نیز نقش مهمی در شکل‌گیری آنچه که به عنوان نمای کلاسیک می‌شناسیم دارد. آثار به جا مانده از تخت جمشید گواه همین موضوع است. سرستون، مجسمه‌های سنگی، ستون‌های قطور و بلند و کتیبه‌های سنگی همگی از المان‌هایی هستند که در بنای تخت جمشید پیاده شده و امروزه می‌توانیم آثاری از حضور آنها را در این سبک از معماری نما شاهد باشیم. در واقع از این المان‌ها به عنوان شاخصه‌های مشترک بین معماری ایران باستان و معماری کلاسیک روم و یونان که در راستای تاثیرات فرهنگی این امپراطوری‌ها روی هم شکل گرفته‌اند یاد می‌شود.
نمای کلاسیک با توجه به تاریخچه زیاد آن هنوز طرفداران خاص خود را دارد و محبوبیتی دارد اما این روزها بسیاری از مردم به نمای مدرن سوق پیدا کردند و بسیار محبوب می باشد ولی هنوز نمای کلاسیک بسیار در سطح شهر اجرا می شود و نمای چوبی دیگر نمای که بسیار پراستفاده شده است.
مزایای استفاده از نمای کلاسیک
اجرای این نمای زیبا و خیره‌کننده، به شیوه‌ای ماهرانه و استادانه می‌تواند جلال و زرق و برق فراوانی را به سازه هدیه کند. از دیگر مزایای این سبک از معماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- القای حس تجمل‌گرایی و افزایش عظمت سازه
- محبوبیت جهانی و فراوانی این سبک از معماری (نزدیکی المان‌های تاریخی و فرهنگی ایران باستان با امپراطوری‌های غربی باعث می‌شود که اجرای این نوع نما، ظاهر شهر را شبیه به فضای شهرهای باستانی و قدیمی اروپا کند)
- ایجاد یک جلوه متفاوت برای ساختمان
- دسترسی ساده و راحت به مواد و متریال مورد استفاده برای اجرا (همانطور که گفتیم؛ سنگ تراورتن اصلی‌ترین مصالحی است که برای ساخت نمای کلاسیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال حاضر در کشورمان به وفور در دسترس است. علاوه بر این استفاده از این متریال خام به دلیل تولید انبوه، می‌تواند هزینه ساخت را کاهش دهد)
معایب طراحی نمای کلاسیک
آنچه که تا کنون گفته شد؛ تنها مزایای این سبک بودند. حال نوبت آن رسیده تا کمی بیشتر با معایب نمای کلاسیک آشنا شوید.
- عدم تطبیق با سلایق مختلف (در این سبک، اجرای جزئیات و استفاده از اشکال مختلف حرف اول را می‌زند. بنابراین ممکن است افرادی که به سبک‌های ساده‌تر و مدرن‌تر علاقه دارند این نوع نما را نپسندند.)
- افزایش بار وارده به ساختمان (سنگی که برای اجرا در یک نمای کلاسیک مورد استفاده قرار می‌گیرد از نظر وزنی بسیار سنگین است و اگر به درستی از آن استفاده نشود می‌تواند نیروی وارد به ساختمان را افزایش داده و حتی با یک ضربه کوچک نیز از بستر خود جدا شود و خسارات مالی و جانی را به همراه داشته باشد.)
- نیاز به مصالح زیاد (اجرای طرح‌های پیچیده در این سبک، میزان مصرف مصالح را به شدت بالا می‌برد. بنابراین ممکن است هم هزینه ساخت افزایش پیدا کند و هم تاثیرات زیست محیطی مخربی داشته باشد)
- نیاز به استفاده از مصالح مرغوب (اجرای دقیق و اصولی نمای کلاسیک نیازمند استفاده از مصالح باکیفیت است و مصرف مواد اولیه درجه دو می‌تواند ظاهر نما را به شدت تحت تاثیر قرار دهد)
شیوه های معماری کلاسیک
این سبک پرطرفدار به سه زیردسته مختلف دوریک، یونیک و کرنتین که بر گرفته از اجزای بدن انسان هستند تقسیم‌بندی می‌شود.
دوریک: در سبک دوریک، ساختمان‌ها بلند و مرتفع ساخته شده و ستون‌ها از پایین به بالا باریک می‌شوند. قسمت میانی این ستون‌ها باید محدب بوده و سرستون‌ها به شکل ساده و بدون جزئیات پیچیده طراحی شوند.
یونیک: برای اجرای این سبک باید از ستون‌های باریک و بلند و سرستون‌های پیچ‌خورده و حلزونی استفاده شود. این ویژگی باعث می‌شود که از هر طرف به ساختمان نگاه کنید؛ ظاهر آن یک شکل باشد. این سبک در مقایسه با سبک دوریک دارای ستون‌های بلندتر با حدودا 26 شیار است. سرستون‌های طراحی شده در این سبک باید روی پایه ستون دایره‌ای که از سنگ یک تکه ساخته شده‌اند قرار بگیرند.
کرنتین: در این سبک از نمای کلاسیک که بناهای مهمی بر پایه آن ساخته شده‌اند؛ سرستون‌ها به صورت کاسه زنگ رو به بالا طراحی می‌شوند. این سبک از معماری کلاسیک برای اولین بار در ساخت معابدی مانند معبد پارنتون، معبد الهه آتنا و معبد ارختثوم در شهر اکروپل استفاده شد. ارگ آتن، برخی از معابد سنگی معروف دنیا، آمفی تئاترهای روباز و فضاهای جمعی شهری مثل آگورا که محل تجمع و برگزاری مراسم بودند از جمله بناهایی هستند که در ساخت آنها از سبک کرنتین کلاسیک استفاده شده است.
