سونا خشک و بخار فعالیتی است که تقریباً همه ورزشکاران با آن آشنا هستند و در سطح قهرمانی و حرفه ای و آماتوری به آن توجه خاصی دارند، همچنین سونا یکی از روشهای لاغری در سرتاسر دنیاست.
این روش توسط مردمان فنلاند به دنیا معرفی شد. مردم این کشور پس از گذشت سالها، همچنان از طرافدارن پروپاقرص سونا هستند. به طوری که گفته میشود از هر سه خانه در فنلاند، یکی دارای سونا است. استفاده از سونا در ایران نیز تاریخچه طولانی دارد. اما در یکی دو دهه اخیر، توجه خاصی به طراحی سونا خشک و بخار و استفاده از آن شده است.
امروزه با توجه به رشد روز افزون طرفداران سونا بررسی تفاوتهای سونا خشک و بخار امری بدیهی و ضروری است. فنلاندیها معتقدند سونا خشک بدن را از استرس ها و سموم آزاد میکند. سونای بخار نیز ریشه در سنت شرقی دارد و بهترین هدیه برای پوست، سینوسها و مخاط محسوب میشود.
تمام اینها به دلیل گرمای آمیخته به بخار است. سونای خشک و بخار فواید خود را دارند اما ممکن است برای برخی افراد مشکل ساز شوند. در این مطلب به تفاوتها، فواید و مضرات سونا خشک و بخار میپردازیم. هم چنین در این مطلب گفته میشود چگونه باید از سونا استفاده کرد، دانستنیهایی که برای همگان از جمله دوستداران سونا بسیار لازم به نظر میرسد.
تفاوت طراحی سونا خشک و بخار
استفاده از نظرات و تجربیات یک کارشناس با تجربه در ساخت سونا خشک میتواند مفید باشد تا یک طراحی اصولی انجام شود. در ساخت سونا بخار و سونا خشک نیز باید موراد فنی لازم در نظر گرفته شود.
سونا خشک
سونای خشک به صورت یک اتاقک ساخته میشود که دیوارههای آن چوبی است. سونای خشک دارای سکوهایی برای نشستن و درازکشیدن است.
با توجه به حرارت بالای داخل سونا باید در ساخت سکوها از مصالحی استفاده شود که رسانای خوبی نباشند. فرض بگیرید در این سکوها از فلز یا سنگ استفاده شود که در حرارت بالای اتاقک به شدت گرم شده باشد. چوب مرغوب روسی، چوب ترموود یا چوب خام فرآوری شده بهترین گزینه بدین منظور است؛
تا حدی که از چوب ترمووود بعنوان چوب مخصوص سونا یاد میکنند. استفاده از چوب مرغوب ترمووود و رعایت نکتههای لازم باعث افزایش طول عمر سونا خواهد شدهمچنین می توان با استفاده از روغن مخصوص سونا در نگهداری از سونا عملکرد بهتری داشت. از این روغن به منظور بهینه سازی و نگهداری از سطوح چوبی داخل سونا مانند نیمکت، پوشش های چوبی دیوار و کف و تمام چوب خامی که داخل سونا وجود دارد، استفاده میشود این روغن سطح چوب را آب گریز کرده و مانع نفوذ رطوبت به داخل بافت چوب میگردد؛ در عین حال اجازه خارج شدن رطوبت داخلی چوب و خشک شدن آن را نمیدهد. از خصوصیات دیگر آن میتوان به احیاء رنگ و بافت چوب به صورت طبیعی اشاره کرد.
برای گرم کردن اتاق سونا باید به تهیه کورهای استوانه ای یا مکعبی به ابعاد ۸۰×۵۰×۱۰۰ اقدام نمود؛ طوری که قطر دودکش آن ۴ اینچ و قطر فلنچ مشعل که به فاصله ۳۰ سانتیمتری از کف قرار دارد، ۶ اینچ باشد. مشعل در بیرون اتاق قرار گرفته و کوره در داخل سونا قرار می گیرد بدین ترتیب در این اتاقک، هوایی گرم و خشک جریان پیدا میکند و با ریختن مقداری آب بر روی سنگهای داغ، میتوان ضمن افزایش رطوبت هوای اتاقک سونا، دمای آن را نیز مقداری افزایش داد.
محققان تایید کردهاند که استفاده دو بار در هفته از سونا خشک بصورت مداوم تاثیر بسیار زیادی بر روی سلامتی دارد. هرچند ورزش برای سلامتی بسیار مفید است،اما تعرق به هنگام ورزش کمتر از تعرق در سونا خشک است، لذا تاثیر سونا خشک در دفع سموم از بدن و لاغری، به مراتب بیشتر از ورزش کردن خواهد بود.
عرق در این سونا نسبتاً مناسب است، کمک به دفع سموم تجمع یافته زیر پوست، افزایش گردش خون و دمای بدن میکند و همچنین باعث باز شدن منافذ پوست میگردد، استفاده از این نوع سونا هفتهای یک الی دو بار برای سلامت انسان بسیار مفید است سونای خشک، مشهورترین و پرطرفدارترین سونا در جهان است. نام آن از زبان فنلاندی گرفته شده و از چوب ساخته میشود. معمولاً وقتی صحبت از سونا میشود، منظور سونای خشک است.
سونا بخار
سونای بخار، ترک و یا سونای روسی اتاقکی است که دیوارههای آن معمولا از سنگ یا سرامیک مرغوب ساخته میشود و چند دریچه برای ورود بخار دارد بخار توسط دیگ بخار تولید شده و با لوله به داخل اتاقک هدایت میشود. این امر باعث بالا رفتن رطوبت و حرارت داخل اتاق میشود. یک ترموستات هم میزان حرارت اتاق را تنظیم میکند.
همانطور که گفته شد دیوارههای سونا بخار را میتوان با سنگ یا سرامیک ساخت. اما با توجه به مقاومت بالاتر سرامیک در مقابل رطوبت، توصیه میشود برای آببند بودن و مقاوم بودن دیوارههای سونا بخار از سرامیکهای ریز استخری استفاده شود.
فوائد سونا خشک و بخار
به محض ورود به سونا خشک و بخار، بدن به گرما واکنش نشان میدهد. درجه حرارت بدن به ۳۹ درجه سانتی گراد میرسد. مویرگها گشاد میشوند منفذهای پوست باز میشود و شروع به تعریق زیاد میکنیم. جریان خون و جابه جایی مواد در بدن افزایش پیدا میکند. تعداد ضربانهای قلب از متوسط ۷۰ به ۱۰۰عدد در دقیقه میرسد.
بر اثر بخار و تعریقی که در سونا خشک و بخار روی میدهد پاکسازی روی پوست انجام میشود. پاکسازی پوست گردش خون مویرگی را بهبود بخشیده و ظاهری نرم و زیبا به پوست خواهد داد. عرق حاوی مواد مغذی و معدنی نیز هست که برای حفظ سطوح کلاژن پوست ضروری است تا به کند شدن روند پیری پوست کمک کند.
کلاژن کمک میکند تا بافت پوست شما محکم و استوار بنظر بیاید و همچنین خطوط ریز و چین و چروکها کاهش یابند. بعلاوه روند پیری را متوقف کرده و اجازه میدهد جوان و شاداب بمانید تعریق، همچنین به دفع سموم از بدن شما کمک میکند. این سموم نه تنها برای بدن شما، بلکه برای پوستتان نیز ضرر دارند آنها می توانند پوست شما را فاقد درخشندگی کرده و باعث شوند پوستتان بیش از حد خشک شود. به هر حال سونا میتواند به پوست شما کمک کند تا بهترین ظاهر را بدست بیاورد.
در یک مطلب به صورت کامل به موضوع ” فواید سونا خشک ” پرداختیم که می توانید مطالعه کنید.
- سونا باعث شادابی و طراوت پوست شده و پوست را پاکیزه و نرم و قابل انعطاف میکند.
- باعث احیاء و تجدید قوای جسمی و روانی بدن میشود.
- پاکیزگی عمیقی که در اثر سونا ایجاد میشود باعث خلاص شدن بدن از شر مواد زائد میگردد ( ۲۰ دقیقه ماندن در سونا معادل ۲۴ ساعت کار کردن کلیه هاست.) به همین دلیل است که به پوست بدن نام کلیه سوم را دادهاند، چرا که در کنار دو کلیهای که بدن دارد، پوست هم با اثر تمیز کنندگی و تصفیه کنندهای که دارد همانند کلیهها؛ بدن را از شر مواد زائد پاک میکند.
- سونا رفتن باعث برطرف شدن تنشها و استرسهای بدن میشود.
- سونا باعث تسکین احتقان سینه , سینوسها و بینی میشود.
- سونا باعث حذف اسید لاکتیک از بدن شده و درد و ناراحتی مفاصل را تسکین میدهد.
- سونا رفتن برای کسانی که اندکی فشار خون دارند مفید است.
- سونا خشک و بخار یکی از راههای موثر سم زدایی از بدن است.
- سونا باعث دفع فلزات سمی از بدن می شود.
- سونا رفتن اگر به همراه برس زدن بدن انجام گیرد میتواند باعث تمیز کردن بافتهای مرده پوست شود.
- مواد زائدی ر ا که در اندامهای داخلی بدن وجود دارند پاک میکند.
- باعث کشته شدن و نابودی ویروسها و باکتریهایی میشود که در دمایی بالاتر از دمای بدن؛ قادر به زنده ماندن نیستند.
- با افزایش میزان سوخت و ساز بدن، سبب میشود که دوره نقاهت بعد از بیماری کوتاهتر شود و بیمار سریعتر بهبودی پیدا کند.
- سونا خشک و بخار باعث میشود که غده هیپوفیر( پیتوتاری) میزان شتاب سوخت و ساز بدن را بیشتر کند که سبب افزایش رشد بدن میشود.
- سونا باعث میشود که بدن از اثرات مثبت یونهای منفی بهره مند شود.
نکات لازم در استفاده از سونا خشک و بخار
برای استفاده از سونا خشک و بخار میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد. اگر شما اصول علمی انجام این کار را بدانید، به ندرت روش خاص خودتان را که منطبق با شرایطی بدنیتان است پیدا خواهید کرد.
- دوش گرفتن و شستشوی بدن: قبل از ورود به محوطه سونا، حتما دوش بگیرد و بدنتان را با مواد شوینده بطور کامل بشویید. این کار ضمن اینکه برای سلامت خودتان اهمیت دارد، برای حفظ بهداشت سونا الزامی است. بدن در فضای گرم سونا شروع به عرق کردن میکند در این حالت میکروبهایی که بر روی پوست بدن وجود دارند شرایط خوبی برای تکثیر پیدا میکنند بنابراین لازم است که حتما بدن خود را بشویید تا مقدار این میکروبها کمتر شود.
- سونا بخار و گرم کردن بدن: برای شروع بهتر است ابتدا از سونا بخار شروع کنید. فضای گرم و مرطوب این مکان، محیط خیلی مناسبی است تا دمای بدن شما بالا رود و ماهیچهها و رگهای بدن شما آماده فعالیت بدنی شوند. زمان ماندن دراین مکان میتواند حدود ۵ تا ۷ دقیقه باشد. این کار دقیقا همان گرم کردن قبل از انجام حرکات ورزشی را دارد و به این منظور صورت میگیرد که به ماهیچهها و تاندونهای بدن آسیبی نرسد و قابلیت انبساط و انعطاف آنها را افزایش دهد.
- بعد از بیرون آمدن از سونا بخار، بدن شما آماده است که شنا کند. میتوانید به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در استخر به انجام شنا قورباغه یا کرال سینه یا هر شنای دیگری که مورد علاقهتان است بپردازید. این کار برای بالابردن ضربان قلب شما و بهبود وضعیت قلبی و عروقی شما لازم است.
- جکوزی گرم و رفع خستگی: چون بعد از شنا کردن بدن شما خسته شده است بهتر است حدود ۵ دقیقه ای هم در جکوزی داغ باشید و با فشار آب بخشهای مختلف بدنتان را ماساژ دهید تا نفستان هم به حالت عادی برگردد و آماده شوید تا جلسه اصلی سونا را شروع کنید. سعی کنید همه بخش های بدن را ماساژ دهید و ماساژ قوزک و کف پا را هم فراموش نکنید که خیلی موثر است.
- سونا خشک پس از بخار و فوائد بیشمار آن: حالا بدن شما آماده است که یک جلسه کامل سونا خشک را تجربه کند. راحت بر روی یکی از طبقات سونا دراز بکشید. یادتان باشد در سونا نباید هیچگونه حرکات ورزشی انجام دهید؛ فقط میتوانید به آرامی بخشهایی از بدنتان را ماساژ دهید. لازم است بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه درسونا بمانید. اگر طاقت تحمل گرما را ندارید، برای چند لحظه بیرون بیائید، کمی آب سرد بر روی سرتان بریزید و مجددا به سونا بگردید. اگر شما بتازگی سونا رفتن را شروع کردهاید نباید انتظار داشته باشید که براحتی بتوانید ۲۰ دقیقه در سونا بمانید. این کار آدمهای حرفه ای است.!
- دوش گرفتن وشستن عرقها: بعد از بیرون آمدن از سونا باید حتما دوش بگیرد تا عرقهای بدنتان شسته شود. بهتر است از دوش آب سرد استفاده کنید تا کمی بدنتان خنک شود.
- پریدن در جکوزی سرد برای خنک شدن بدن: بدون شک لذت بخش ترین قسمت سونا رفتن، همین خنک شدن یکباره در آب سرد است. چنان بدن سر حال می آید و به قدری این کار دلپذیر است که حد ندارد. برخی از اینکه یکباره در آب سرد بپرند واهمه دارند ولی این ترس بی مورد است. شما اگر ناراحتی قلبی ندارید و بدنتان سالم است بدون هیچ ترس و واهمهای میتوانید در آب سرد جکوزی بروید با این شرط که آب جکوزی واقعا سرد باشد! جالب است بدانید که در فنلاند و در زمستانهای سرد آن نواحی، فنلاندیهای سنتی بعد از بیرون آمدن از سونا خشک، یخ روی دریاچهها را میشکستند و به داخل آب سرد دریاچه میپریدند. شما حتی اگر روزهای اول انجام این کار برایتان مشکل باشد به تدریج عادت میکنید.
- تمام کردن برنامه: شما در این حالت میتوانید برنامه خود را تمام کنید یا اگر دوست داشتید یکی دو بار دیگر هم به جکوزی داغ بروید و مجددا به جکوزی سرد برگردید( نوعی حمام آب گرم و سرد متناوب که برای تحریک غدد بدن و بالابردن مقاومت بدن بسیار مفید است). در هر صورت باید به یاد داشته باشید که پایان برنامه باید با آب سرد توام باشد تا حرارت بدن که ناشی از اقامت در سونا بوده است خنک شود.
- خشک کردن و خنک کردن کامل بدن: حتما بدنتان را کاملا خشک کنید و درجه حرارت آن را نیز به حالت طبیعی برگردانید.
- نوشیدن آب کافی برای جبران مایعات از دست رفته بدن: سونا رفتن بدلیل اینکه باعث تعریق میشود و بدن را با کمبود آب مواجه میکند نیاز دارد که بعد از بیرون آمدن از سونا خشک و بخار به اندازه کافی آب بنوشید تا مایعات بدن جبران شود باید با استفاده از میوههای مختلف و موادغذایی تازه، املاح از دست رفته را نیز جبران و جایگزین کرد. یکی از بهترین نوشیدنیها “ماء الشعیر” است. این نوشیدنی چون حاوی ویتامینهای گروه B هست بسیار مفید باشد.
چه کسانی نباید از سونا استفاده کنند
- افرادی که دچار مشکلات قلبی بوده و یا از ناراحتی های ریوی رنج می برند باید پیش از رفتن به سونا با پزشک خود مشورت کنند.
- مبتلایان به صرع و دیابت مجاز به استفاده از سونا نمی باشند.
- افراد زیر ۱۸ سال.
